Dat de EU fossiel gas als “duurzaam” bestempelt, ondermijnt haar eigen doelstelling om tegen 2050 een netto-uitstoot van nul te bereiken gaat in tegen het advies van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering, legt de energiezekerheid van Europa in handen van haar militaire vijand Rusland en stelt huishoudens bloot aan energietekorten, stijgende kosten van levensonderhoud en economische instabiliteit.
De opneming van fossiel gas in de taxonomie van duurzame investeringen zal er alleen maar toe leiden dat de status quo wordt ingebed, in plaats van dat de radicale actie wordt ondernomen die nodig is, om onze economieën en de energiesystemen waarvan zij afhankelijk zijn, werkelijk te hervormen en de cruciale doelstelling te bereiken om de opwarming van de aarde onder de 1,5°C te houden.
25 keer Gevaarlijker dan Kooldioxide
Het aardgas (fossiel gas) wat wordt gebruikt voor de opwekking van elektriciteit en om ons te verwarmen, bestaat uit voornamelijk methaan en is een van de gevaarlijkste broeikasgassen – ongeveer 25 keer krachtiger dan kooldioxide (CO2) als broeikasgas dat warmte in de atmosfeer vasthoudt en opwarming van het klimaat veroorzaakt. Terwijl fossiel gas minder uitstoot per kilowattuur dan van steenkool, is het niettemin een van de grote drie fossiele brandstoffen die klimaatverandering veroorzaken en waarvan het gebruik moet worden gestopt.
En dat is in een theoretisch ‘best-case’ scenario. Waar deze cijfers geen rekening mee houden, is het enorme probleem van de “vluchtige emissies”, dat wil zeggen het methaan dat tijdens het boren, de winning en het vervoer weglekt en in zijn ongeraffineerde en gevaarlijkste vorm in de atmosfeer vrijkomt. Zelfs een geringe lekkage van aardgas heeft een enorme invloed op de uitstoot van broeikasgassen. Een toename van het aanbod van fossiel gas verhoogt het risico op dergelijke ongeregistreerde methaan lekken, waardoor elke rechtvaardiging voor het opnemen van gas als een duurzame investering teniet wordt gedaan.
Dat de EU dit gevaarlijke broeikasgas als “duurzaam” bestempelt, druist ook in tegen het advies van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering, die heeft bepaald dat de methaanuitstoot met 35% moet worden verminderd tussen 2010 en 2050 om de doelstellingen van de klimaatovereenkomst van Parijs te halen. De opname van gas in de Taxonomie voor Duurzame Investeringen van de EU kan daarom niet te verenigen zijn met haar eigen doelstelling, om tegen 2050 een net-zero emissie te bereiken.
“Groenwassen” en Rode Vlaggen
Fossiel gas is, evenals kernenergie, in de taxonomie opgenomen als “overgangsenergiebron”. Verondersteld wordt dat, terwijl we wachten op technologische vooruitgang en schaalvergroting voordat we de economie volledig op wind- en zonne-energie kunnen laten draaien, we meer gas en kernenergie nodig hebben om de gaten te vullen en ons te helpen steenkool de rug toe te keren.
Hoewel we dringend 13% van energie in Europa moeten vervangen, die nog steeds wordt geproduceerd door steenkool te verbranden, wordt al meer dan 20% van EU’s elektriciteit geproduceerd uit gas. In plaats van financiële stromen te richten op hernieuwbare energiebronnen en energie-efficiëntie die kunnen leiden tot diepe emissiereducties, zal de opname van gas in de taxonomie tot meer investeringen in fossiele brandstoffen leiden.Aangezien deze energiecentrales tientallen jaren in bedrijf zijn, zal dit de status quo bestendigen en resulteren in een lock-in van emissie-intensieve activa.
En de gasindustrie viert feest. Een olie- en gas lobbygroep in Australië, die jaarlijks ongeveer 80 miljoen ton vloeibaar aardgas exporteert, heeft deze EU-taxonomie al gepositioneerd als een kans om nieuwe gas exploratie te openen om bij te dragen aan ‘internationale decarbonisatie’. Wanneer de olie- en gas lobby enthousiast is over nieuwe ‘duurzaam beleggen’- criteria, is dit een gigantische rode vlag dat greenwashing aan de gang is.
Politieke belangen, veiligheidsrisico’s en hogere prijzen
Het taxonomie besluit is niet verwonderlijk gezien de belangen en de politiek van de machthebbers van de EU. Frankrijk gebruikt kernenergie voor bijna 60% van zijn nationale energienet. Duitsland daarentegen heeft de afgelopen decennia centrales ontmanteld om kernenergie uit zijn energiemix te halen, en keek tot voor kort uit naar nieuwe import van Russisch gas via de controversiële Nord Stream-2 pijplijn om zijn energievretende industrie van stroom te blijven voorzien. Als Frankrijk nucleair wordt, dan krijgt Duitsland gas, ondanks protest van minder machtige Europese landen.
Toenemende investeringen in gas vormen een groot risico voor de energiezekerheid van Europa. De recente invasie van Oekraïne en de bijbehorende sancties tonen het gevaar aan dat Europa zo sterk afhankelijk is van gas als energiebron. Ondanks haar standpunt over het nieuwe Nord-Stream 2 project heeft de EU de invoer van gas uit bestaande Russische pijpleidingen – die in 2019 goed waren voor 41 % van al het aardgas dat in de EU werd ingevoerd, niet beëindigd. Dus zelfs nu Rusland oorlog voert in Oekraïne en de EU krachtig geformuleerde verklaringen aflegt en economische sancties implementeert, drijft Russisch gas nog steeds Duitse fabrieken aan.
Naarmate het conflict met Rusland in Europa voortduurt, kunnen EU-landen die afhankelijk zijn van gas, te maken krijgen met energietekorten, wat de kosten van verwarming en elektriciteit voor huizen en van alledaagse goederen zal opdrijven, waarvan de impact uiteindelijk op huishoudens zal neerkomen. Deze inflatie als gevolg van stijgende energieprijzen kan het risico met zich meebrengen dat de nationale economieën van de EU weer in een recessie terechtkomen, wat werkloosheid doet toenemen en mogelijk een nieuwe golf van bezuinigingsmaatregelen ontketent die gewone mensen verder zal treffen.
Een echt duurzame toekomst mogelijk maken
De EU moet de taxonomie van duurzame investeringen moediger aanpakken, waarbij vervuilende en uitstotende bedrijven onrendabel worden en tegelijkertijd investeringen in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie worden gestimuleerd. De EU moet ook opnieuw de ecologische transitie als verantwoordelijkheid van de overheid uitroepen, in plaats van de particuliere sector, en de fondsen vrijmaken die nodig zijn om de transformatie naar een koolstofarme en weinig vervuilende economie te stimuleren via groene obligaties en groene openbare werken, zoals uiteengezet in de Green New Deal voor Europa van DiEM25.
Ten slotte moeten we het paradigma aan de kaak stellen van eindeloze en exponentiële economische expansie, waarop het verhaal van duurzame investeringen en ‘groene groei’ is gebaseerd. Ondanks decennia van retoriek rond circulariteit, energie-efficiëntie en dematerialisatie, blijven wereldwijde koolstof-emissies stijgen. We hebben simpelweg het bewijs niet gezien dat we de BBP-groei kunnen ‘ontkoppelen’ van koolstof-emissies, gebruik van natuurlijke hulpbronnen, vervuiling en biodiversiteitsverlies.
Zonder systematische en structurele economische veranderingen kunnen zelfs de beste ontwikkelingen op het gebied van energie-efficiëntie en hernieuwbare energie alleen maar zoveel doen om catastrofale opwarming van de aarde te voorkomen. Als het wereldwijde BBP jaar na jaar met drie procent voor onbepaalde tijd zou groeien, zou de hoeveelheid energie die nodig is om de economie van stroom te voorzien ook exponentieel stijgen, waardoor we voortdurend in het hamsterwiel blijven zitten trachtend de energievoorziening te vergroten en tegelijkertijd de uitstoot laag te houden.
De interne logica van het kapitalistische systeem betekent dat de economie moet groeien om te groeien, of anders in te storten. We worden dus gedwongen om steeds meer producten en diensten te produceren en te consumeren, zonder rekening te houden met hun waarde of doel, noch met hun impact op de mens en de planeet. Of het nu wordt aangedreven door gas, kernenergie of hernieuwbare energiebronnen, eindeloze BBP-groei levert een verwaarloosbaar voordeel op het daadwerkelijk verbeteren van het leven van mensen, in plaats daarvan stroomt het naar de toch al rijken en neemt de ongelijkheid toe.
Het herconceptualiseren van energie als een publiek goed en een grondrecht, en het onder democratische controle brengen van duurzame financiering en investeringen, zou ervoor zorgen dat economische activiteiten daadwerkelijk worden ondernomen ten behoeve van mensen op de lange termijn, en niet voor de korte termijn winsten van particuliere investeerders.
We moeten van deze gelegenheid gebruik maken om niet alleen het labelen van gas als een ‘duurzame’ investering te verwerpen, maar ook om onze economische maatstaven volledig te heroverwegen en onze economische systemen te heroriënteren naar laag uitstotende, sociaal waardevolle activiteiten die fatsoenlijke banen en echte ontwikkelingsresultaten opleveren, in plaats van meer nullen toe te voegen aan de bankrekeningen van de extreem rijken.
Voeg je naam toe aan de petitie waarin de Europese parlementsleden worden opgeroepen om tegen de opname van gas als “duurzaam” te stemmen en te eisen dat zij Het niet Groen Verven!