Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι πράσινη
Δεν συμφέρει. Ούτε ως τελικός στόχος, ούτε ως μεταβατική λύση.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους πιστεύουμε ότι οι προοδευτικοί πολίτες σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο πρέπει να κινητοποιηθούν σήμερα ενάντια στην πυρηνική ενέργεια και να την καταγγείλουν ως ψεύτικη και επικίνδυνη σωτηρία.
Πρώτον, οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Ανά πάσα στιγμή, ειδικά λόγω της αυξανόμενης κλιματικής αβεβαιότητας, πόσο μάλλον λόγω ανθρώπινου λάθους, μια βλάβη σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφές όπως αυτή της Φουκουσίμα ή του Τσερνομπίλ. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες είναι, στην καλύτερη περίπτωση, σχεδιασμένοι για να αντέξουν έναν και μόνο σεισμό μέγιστου μεγέθους 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Αν αντιμετωπίσουν πολλούς μικρότερους – ή ζημιές στις γύρω υποδομές – ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα καταστραφεί. Λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, αναμένουμε με βεβαιότητα άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τυφώνες και άλλες κλιματικές καταστροφές. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι η Γη θα κάτσει ήσυχη σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς.
Δεύτερον, οι αναλωμένες ράβδοι καυσίμου από πυρηνικά εργοστάσια είναι ραδιενεργά απόβλητα. Και συχνά αποθηκεύονται στον ίδιο χώρο με τον αντιδραστήρα. Αυτά τα ραδιενεργά απόβλητα πρέπει να διατηρηθούν για τουλάχιστον 200.000 χρόνια (!) και όσο περισσότερα πυρηνικά απόβλητα υπάρχουν, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να υπάρξουν διαρροές. Αυτό μπορεί να βλάψει τον άνθρωπο, τα άλλα ζώα και τον ίδιο τον πλανήτη.
Μπορούμε στ’ αλήθεια να εμπιστευτούμε τις κυβερνήσεις μας σε αυτό το θέμα; Ποιες είναι οι πιθανότητες ότι η προαναφερθείσα περίπτωση της Φουκουσίμα, όπου οι αρχές αποφάσισαν να απορρίψουν πάνω από ένα εκατομμύριο τόνους ραδιενεργό νερό στον Ειρηνικό Ωκεανό, δεν θα επαναληφθεί και σε άλλα μέρη του κόσμου; Και πώς μπορούν οι μελλοντικές γενιές – ας πούμε σε 1.000 ή 10.000 χρόνια – να γνωρίζουν τι επικίνδυνα υλικά έχουμε θάψει βαθιά μέσα στο έδαφος του Πλανήτη Γη; Τα πυρηνικά απόβλητα συνιστούν σαφή περίπτωση μετάθεσης μιας ραδιενεργούς μόλυνσης στο μέλλον, με τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες να αποφεύγουν κάθε συνέπεια.
Τρίτον, η νέα πυρηνική ενέργεια σήμερα κοστίζει περίπου 4 φορές περισσότερο από την αιολική και την ηλιακή ανά kWh και δεν είναι καθόλου ανανεώσιμη. Στην πραγματικότητα, παράγει 13 φορές περισσότερες εκπομπές ανά μονάδα παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε σύγκριση με τις ανεμογεννήτριες. Επιπλέον, απλώς δεν υπάρχει ο αναγκαίος χρόνος για να γίνει μια δίκαιη μετάβαση σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς άνθρακα, αν πρόκειται να γίνει μέσω της πυρηνικής ενέργειας.
Η κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού παίρνει από 10 έως 19 χρόνια, με τους περισσότερους – αν όχι όλους – να καθυστερούν να ολοκληρωθούν και να υπερβαίνουν αστρονομικά τον προϋπολογισμό. Αν θέλαμε να διπλασιάσουμε την ενέργεια που παράγεται από πυρηνικούς σταθμούς, το άμεσο κόστος κατασκευής θα ήταν της τάξης των 4.410.000.000.000 δολαρίων ΗΠΑ – ή 4,41 × 1012, για συντομία. Όλο αυτό το ποσό – που πιθανότατα θα ήταν δημόσιο χρήμα – θα κατέληγε σε συγκεκριμένες πολυεθνικές εταιρείες για να αυξηθεί το μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής πυρηνικής ενέργειας από το 10% στο 20%.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι – σε τελική ανάλυση – τα πυρηνικά καύσιμα απαιτούν εξόρυξη. Η εξόρυξη ουρανίου, όμως, είναι επικίνδυνη. Και, σε αντίθεση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (π.χ. το ασήμι για τις ανεμογεννήτριες), η εξόρυξη απαιτείται να είναι συνεχής. Επιπλέον, η εξόρυξη ουρανίου συνοδεύεται από μια ολόκληρη σειρά ασθενειών που σχετίζονται με την εξόρυξη, για να μην αναφέρουμε ότι αποτελεί μια μορφή νεοαποικιοκρατίας (εξόρυξη πολύτιμων ορυκτών και καταστροφή του πλανήτη και των τοπικών κοινοτήτων).
Θα πρέπει να έχουμε επίσης κατά νου ότι τα προγράμματα «κοινωφελούς» πυρηνικής ενέργειας προμηθεύουν το απαραίτητο πλουτώνιο και τρίτιο για πυρηνικά όπλα και ιστορικά έχουν αξιοποιηθεί για την επίτευξη στρατιωτικών σκοπών. Η «μη στρατιωτική» πυρηνική βιομηχανία εξυμνείται μάλιστα ως η ραχοκοκαλιά της «εθνικής ασφάλειας» στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς παρέχει μια σταθερή ροή «ταλέντων» και θαυμάτων της μηχανοτεχνίας, που εξασφαλίζουν την ηγεμονία των ΗΠΑ στον πλανήτη μας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Sussex αποκάλυψαν «τις κρυφές εξαρτήσεις της βιομηχανίας υποβρυχίων από πολιτικά πυρηνικά προγράμματα» και ανέδειξαν πώς το ευρύ κοινό επιδοτεί «στρατιωτικές πυρηνικές υποδομές».
Αν θέλουμε η ανθρωπότητα να κλείσει το κεφάλαιο των πυρηνικών όπλων, απαιτείται να σταματήσει η παραγωγή του πρωταρχικού τους καυσίμου. Συνεπώς, κάθε επέκταση των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας είναι αντίθετη με αυτό το όραμα. Δεν μπορούμε να ζητάμε τον τερματισμό των πυρηνικών όπλων και ταυτόχρονα να υποστηρίζουμε την επέκταση της πυρηνικής ενέργειας στο κοινό μας πλανητικό σπίτι.
Τέλος, η πυρηνική ενέργεια δεν μπορεί να αποτελέσει τμήμα των κοινών αγαθών, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για τεχνογνωσία και ασφάλεια, αλλά και εξαιτίας του περίπλοκου τρόπου απόκτησης αδειών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα χρήματα να καταλήγουν απευθείας στα χέρια ολιγαρχών στους οποίους δεν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη.
Όχι μόνο τα χρήματα, αλλά και ολόκληρος ο μηχανισμός επιτήρησης, που είναι απαραίτητος για τον έλεγχο του έργου, στα χέρια των ελάχιστων ανθρώπων που είναι σε θέση να αναλάβουν την κατασκευή πυρηνικών σταθμών. Ολιγαρχία με πλήρη επιτήρηση, τι θα μπορούσε να πάει στραβά;